Công Nghệ Tưới Nước Tiết Kiệm cho Cây Trồng Vùng Khô Hạn: Hôm nay, khi tài nguyên nước không còn là vô tận và biến đổi khí hậu đang gây nhiều ảnh hưởng lớn đến nông nghiệp Việt Nam, việc sử dụng nước một cách hiệu quả và tiết kiệm trở thành nhiệm vụ cấp thiết.
Nhận thức được điều này, Phân bón Canada muốn chia sẻ đến quý bà con nông dân một số phương án hoàn hảo có thể áp dụng, phụ thuộc vào điều kiện đất đai, nguồn nước và loại cây trồng, để tìm ra phương pháp tưới nước phù hợp, tiết kiệm và hiệu quả nhất.
Sub-surface Watering – Tưới nước dưới bề mặt đất
Thật không hề đơn giản khi lựa chọn tên gọi phù hợp cho một kỹ thuật, đặc biệt khi có nhiều phương pháp tương tự tồn tại với những tên gọi khác nhau. Tuy nhiên, trong bối cảnh này, kỹ thuật chính mà chúng ta đang thảo luận liên quan đến việc điều hướng nước sâu vào lòng đất. Mục đích của phương pháp này là hạn chế tưới nước cho loại cỏ dại có rễ nông và giảm lượng nước bốc hơi trên bề mặt đất, điều mà các kỹ thuật tưới trên bề mặt thường gặp phải.
Phương pháp này không chỉ tiết kiệm nước mà còn rất hiệu quả. Vì vậy, sau cùng, tôi đề xuất gọi chung cho phương pháp này là “Tưới nước dưới bề mặt” hay còn được biết đến với tên tiếng Anh là “Sub-Surface Watering“.
Kỹ thuật đầu tiên trong nhóm tưới nước dưới bề mặt mà chúng ta muốn đề cập đến là việc sử dụng bình đất nung để cung cấp nước cho cây trồng. Được ghi nhận trong quyển “Fan Sheng-Chih Shu”, phương pháp này đã được áp dụng tại Trung Quốc từ hơn 2000 năm trước. Trung Quốc, nước đầu tiên trên thế giới sản xuất đồ gốm, có thể đã sử dụng kỹ thuật này từ hơn 4000 năm trước.
Phương pháp tưới nước ở các quốc gia
Ở Thái Lan, nhiều học giả, bao gồm cha sứ Sroisraklang từ miền Đông Bắc, cũng đã nghiên cứu và áp dụng kỹ thuật này. Nguyên tắc chủ yếu là sử dụng loại bình đất chưa tráng men, có nhiều lỗ nhỏ, cho phép nước ngấm qua vách bình ra ngoài đất. Bình còn có nắp đậy để giảm tỉ lệ bốc hơi nước và ngăn chặn sự phá hoại của động vật hoặc côn trùng.
Ở Bắc Phi, họ đã phát triển loại bình đất hình bầu để sử dụng trong kỹ thuật tưới nước này. Điều này được gọi là Ollas, giúp giảm tốc độ bay hơi nước và cải thiện hiệu suất tưới. Đôi khi, phương pháp tưới này còn được gọi là “Ollas Irrigation”. Hiện nay, kỹ thuật tưới nước bằng bình đất nung vẫn được sử dụng rộng rãi ở nhiều quốc gia như Bắc Phi, Ấn Độ, Iran và Brazil.
Kỹ thuật và phương pháp tưới nước tiết kiệm cho cây trồng
Kỹ thuật tiếp theo đã được cải tiến trong thời đại hiện đại bằng cách sử dụng chậu nhựa, một lựa chọn thay thế rẻ hơn so với bình đất nung. Bằng cách dùng keo để bít lỗ ở đáy chậu và dán hai chậu lại với nhau, chúng ta có thể tạo ra một giải pháp thay thế cho bình đất nung đắt tiền. Trong thời đại hiện đại, với sự phát triển của nhựa giá rẻ hơn so với đồ gốm, kỹ thuật tưới nước đã được điều chỉnh và phát triển thành phương pháp “Deep Pipe Irrigation“.
Phương pháp này đã được thử nghiệm ở sa mạc California, Hoa Kỳ, bằng cách chôn ống PVC kích thước 2 inch dài 40 cm. Ống được chôn sâu 30 cm trong đất và để lòi ra mặt đất 10 cm, với những lỗ được đục cách nhau 1,5 inch để cho nước có thể chảy ra ngoài đất. Ống còn được trang bị lưới đậy trên cùng để ngăn chặn sự phá hoại của động vật và côn trùng.
Tỉ lệ sống của cây:
-
- Cây trồng tưới nước cùng với bình đất nung có tỉ lệ sống xấp xỉ 100%.
- Kỹ thuật Deep Pipe Watering có tỉ lệ sống khoảng 70-80%.
- Việc tưới nước trên mặt chỉ có tỉ lệ sống 2%.
Tăng trưởng về chiều cao:
-
- Kỹ thuật tưới nước cùng với bình đất nung và chôn ống (Deep Pipe Irrigation) không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ tăng trưởng chiều cao của cây.
Các điểm cần lưu ý
Một điểm cần lưu ý trong thí nghiệm này là không có nắp đậy bên trên ống PVC, dẫn đến tỷ lệ bốc hơi nước cao hơn. Trong một dự án tại Huai Sai thuộc Hoàng Gia, người ta đã sử dụng lon nhôm của bia hoặc lon nước giải khát để che ống, thay vì dùng lưới, giúp giảm bốc hơi nước hiệu quả hơn. Kích thước mặt cắt của lon nhôm khoảng 2 inch là phù hợp.
Trong thí nghiệm này, đã thực hiện tưới nước định kỳ 2 tuần với lượng nước như nhau, cho thấy rằng cây trồng tưới nước cùng với bình đất nung có tỉ lệ sống xấp xỉ 100%, trong khi kỹ thuật Deep Pipe Irrigation có tỉ lệ sống khoảng 70-80%, và việc tưới nước trên mặt chỉ đạt tỉ lệ sống 2%.
Phần tăng trưởng về chiều cao cây trong hai kỹ thuật tưới nước với bình đất nung và Deep Pipe Irrigation không khác biệt quá nhiều. Tuy nhiên, trong thí nghiệm này, không đậy nắp trên ống PVC đã làm tăng tỉ lệ bốc hơi, trong khi việc sử dụng lon nhôm bia hoặc lon nước giải khát để che ống đã được chứng minh giảm bốc hơi tốt hơn.
Để giải quyết vấn đề tắt nghẽn do đất chảy vào trong ống, việc sử dụng vật liệu xốp (porous material) trong ống được đề xuất. Vật liệu này giúp giảm sự lắng tụ đất và bốc hơi nước. Thêm vào đó, việc bổ sung phân chuồng hoặc phân đa lượng có khả năng hấp thụ nước tốt cũng được thử nghiệm. Kết quả cho thấy tỉ lệ 50% vật liệu xốp và 50% phân đa lượng là tối ưu.
Kỹ thuật Vertical Mulch
Kỹ thuật này giúp tạo khoảng không khí giữa các vật liệu, hỗ trợ sự phát triển của vi sinh vật và cung cấp dinh dưỡng cho cây trồng. Kỹ thuật này được gọi là “Vertical Mulch” (bao phủ đất theo chiều dọc), khác với việc bao phủ đất theo chiều ngang thông thường.
Kỹ thuật Vertical Mulch đã được phát triển với nhiều hình thức mới, bao gồm việc sử dụng vật liệu xốp đặt trong túi vải và chôn xuống đất thay vì sử dụng ống. Quá trình này bao gồm việc đào lỗ theo chiều dọc sâu khoảng 30-60 cm xung quanh cây theo chu vi tán cây, sau đó chôn vật liệu xốp trộn với phân bón đa lượng vào các lỗ này. Kỹ thuật này giúp cải thiện sự phát triển của cây trong các khu vực đất bị nén chặt, được xem là một phương pháp làm trẻ hóa cây trồng.
Một biến thể khác của kỹ thuật làm trẻ hóa cây trồng là Radial Aeration. Kỹ thuật này bao gồm việc đào các rãnh sâu khoảng 30-60 cm từ thân cây ra đến mép tán cây, tạo thành hình ngôi sao. Mục tiêu là đào các rãnh giữa các rễ cây để giảm thiểu tác động xấu đến rễ. Sau đó, vật liệu xốp trộn với phân bón đa lượng được chôn vào các rãnh này.
Việc thực hiện Radial Aeration có thể gây tổn thương rễ nếu không cẩn thận, do đó, đôi khi sử dụng máy nén khí hoặc máy bơm nước áp lực để đào rãnh thay vì dùng dụng cụ đào thông thường có thể hiệu quả hơn.
Tưới Nước Hiệu Quả Cho Cây Trồng Bằng Phương Pháp Ollas
Bình gốm (không tráng men) là một vật dụng quen thuộc với chúng ta, thường được sử dụng để chứa, đựng và trang trí. Tuy nhiên, từ hàng nghìn năm trước, con người đã biết tận dụng bình gốm như một biện pháp tưới tiết kiệm trong điều kiện thiếu nước.
Phương pháp này rất đơn giản: chôn nồi hoặc bình bằng đất sét dưới đất và đổ đầy nước vào. Nước sẽ từ từ thấm qua thành bình, cung cấp độ ẩm cần thiết cho cây phát triển. Nhờ cách này, nước được tiết kiệm tối đa và hầu như không bị lãng phí. Chỉ mất khoảng 30 giây để đổ đầy bình đất sét, nhưng nó có thể cung cấp nước cho cây trong vòng 3 đến 5 ngày.
Đây là một phương pháp hiệu quả, tiết kiệm nước và giảm số lần tưới nước cho cây, giúp nông dân và người làm vườn duy trì cây trồng ngay cả trong điều kiện khan hiếm nước.
Đặc điểm của phương pháp Ollas irrigation
Ollas tiết kiệm nước hiệu quả hơn so với phương pháp tưới nhỏ giọt vì nước không bị bốc hơi. Sử dụng ollas rất hiệu quả vì cây cối xung quanh có thể sử dụng gần như 100% lượng nước được cung cấp. Khi dùng ollas, mặt đất giữ khô, hạn chế sự phát triển của cỏ dại và giảm số lần làm cỏ.
Kích thước của ollas phụ thuộc vào kích thước khu vườn. Sử dụng ollas sâu cho cây rễ sâu và ollas nông cho cây rễ nông. Một olla có thể tưới nước ra xa xấp xỉ bằng bán kính của nó, do đó, khoảng cách giữa các ollas nên bằng đường kính vùng nước lan rộng. Đậy nắp mỗi olla để ngăn bốc hơi và chống côn trùng như muỗi. Lớp phủ quanh ollas cũng giảm thiểu sự bốc hơi nước.
Có thể kết hợp ollas với phương pháp tưới nhỏ giọt để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nước. Phương pháp này đơn giản, hiệu quả, dễ sử dụng và thân thiện với môi trường. Bạn có thể tự làm ollas bằng những thủ thuật đơn giản.
FAQs: