Trong những năm gần đây, sầu riêng đã trở thành một trong những loại trái cây được xuất khẩu nhiều vào các tỉnh thành, thậm chí còn được xuất sang nước ngoài. Do sự ưa chuộng và hiệu quả kinh tế mà cây sầu riêng mang lại, nhiều chủ vườn đã chăm sóc sầu riêng và tưới bón cây một cách cẩn thận.
Tuy nhiên, việc chăm sóc sầu riêng vẫn gặp phải nhiều khó khăn, đặc biệt là do cây bị nhiễm bệnh và bị côn trùng gây hại như rầy xanh, làm giảm năng suất và lợi nhuận. Để khắc phục tình trạng này, chủ vườn cần phải nắm vững cách phòng và trị rầy xanh hại sầu riêng, từ đó tăng năng suất và lợi nhuận cho mùa vụ sầu riêng.
Đặc điểm của rầy xanh hại sầu riêng
Đặc điểm hình thái của rầy xanh hại sầu riêng
Rầy xanh, có tên khoa học là Empoasca sp., thuộc họ ve sầu nhảy Jassidae và bộ cánh đều Homoptera. Chu kỳ phát triển của rầy xanh kéo dài khoảng 14 – 21 ngày từ khi là trứng cho đến khi trở thành trưởng thành. Rầy xanh có ba giai đoạn phát triển như sau:
Trứng:
Trứng có hình dạng giống như quả chuối hơi cong, có kích thước khoảng 0,8 mm. Ban đầu, trứng thường có màu trắng sữa, sau đó khi gần nở, màu sẽ chuyển sang màu lục nhạt hoặc có thể là màu nâu nhạt. Chu kỳ phát triển của trứng kéo dài khoảng 5-8 ngày.
Rầy non:
Sau khi nở, trứng chuyển thành rầy xanh non trong khoảng 5-8 ngày. Ở giai đoạn này, rầy xanh non chưa có cánh nhưng gần giống với trưởng thành. Rầy xanh non mới nở thường có màu trắng trong, có kích thước khoảng 1 mm, sau đó khi lớn hơn, màu sẽ chuyển dần sang màu xanh. Chu kỳ phát triển của rầy xanh non phụ thuộc vào mùa: mùa xuân khoảng 9-11 ngày, mùa hè khoảng 7-8 ngày, và mùa đông khoảng 14-16 ngày.
Trưởng thành:
Đây là giai đoạn rầy xanh gây hại nhiều nhất cho cây sầu riêng. Rầy xanh non sau khi phát triển và chuyển màu xanh sẽ trở thành trưởng thành. Con trưởng thành có kích thước khoảng 2,5 – 4 mm, thường có màu xanh lá cây. Đầu của con trưởng thành hình tam giác, ở giữa đỉnh đầu có đường vân trắng, hai bên đầu có chấm đen đỏ. Cánh của con trưởng thành rất trong, xếp chồng lên nhau như mái nhà. Chu kỳ phát triển của con trưởng thành kéo dài khoảng 2 – 21 ngày, mỗi lần đẻ có thể từ 30 – 150 trứng.
Rầy xanh gây hại cho cây sầu riêng bằng cách đặt trứng và gây tổn thương cho lá. Nếu không được điều trị kịp thời, lá non sẽ rụng trước khi lá nở. Nhiệt độ môi trường lý tưởng cho sự phát triển của rầy xanh là từ 23-27 độ C. Không chỉ gây hại cho lá và cây, rầy xanh còn là vector truyền bệnh virus cho cây sầu riêng.
Đặc điểm sinh thái của rầy xanh
Thời gian sống của rầy xanh kéo dài khoảng 2 – 21 ngày sau khi trở thành con trưởng thành. Sau khi tìm kiếm bạn đẻ và giao phối, con trưởng thành có thể đẻ từ 30 đến tối đa 150 trứng. Rầy thường đặt trứng từng quả trên cọng búp hoặc gân chính của lá non.
Rầy xanh thường sống tập trung ở mặt dưới của lá. Vì chúng rất nhạy cảm với ánh sáng trực tiếp, ban ngày chúng thường ẩn mình ở mặt dưới lá để tránh sự chiếu sáng mạnh, điều này làm cho chúng khó bị phát hiện. Rầy xanh gây hại cho cây sầu riêng bằng cách hút nhựa từ các đường gân lá non. Khi lá bị rầy hút, thường có dấu hiệu xoắn lại và chuyển màu thành màu vàng. Rầy xanh cũng có khả năng bò ngang, khi bị kích thích, chúng có thể nhảy và lẩn trốn sang cây khác một cách nhanh chóng.
Tác hại của rầy xanh gây hại trên cây sầu riêng
Rầy xanh có khả năng trú ngụ ở nhiều nơi khác nhau, gây hại cho cây ở mọi giai đoạn phát triển: chúng không chỉ ẩn nấp trên cây sầu riêng mà còn xuất hiện trên các cây xung quanh. Điều này làm cho việc kiểm soát và tiêu diệt rầy trở nên khó khăn, bởi chúng có khả năng thích nghi với môi trường sống đa dạng. Rầy có thể tấn công cây trồng ở mọi giai đoạn, từ khi cây ra hoa, ra lá non, mọc cành mới đến khi quả mới bắt đầu phát triển.
Khi rầy xanh chích hút nhựa từ các đường gân lá, làm cho lá nhỏ lại và xoắn, nếu không được xử lý kịp thời, cây sẽ mất lá và các cành sẽ bị khô. Vết thương do rầy gây ra cũng là điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm xâm nhập, gây ra các bệnh cho cây trồng.
Sự tấn công của rầy trong thời kỳ ra hoa có thể làm rụng hoa và ngăn cản quá trình đậu trái, gây ảnh hưởng đến năng suất của vụ mùa.
Thêm vào đó, rầy xanh có khả năng phát triển kháng thuốc mạnh mẽ. Khi bị rầy xanh tấn công, việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém. Chủ vườn phải thực hiện việc phun thuốc thường xuyên và xen kẽ giữa các loại thuốc khác nhau trên nhiều khu vực của vườn, vì rầy có khả năng phát triển kháng thuốc nhanh chóng, điều này rất nguy hiểm nếu không sử dụng đúng cách.
Thời gian rầy xanh xuất hiện để tấn công sầu riêng
Rầy xanh thường xuất hiện trong vườn sầu ở các giai đoạn mà cây đang ra lá non, lá lụa và khi lá đã già. Chúng hoạt động và phát triển mạnh nhất khi cây bắt đầu nhú đọt.
Các dấu hiệu khi rầy xanh đang gây hại trên cây sầu riêng
Xuất hiện những chấm nhỏ li ti màu vàng
Triệu chứng rõ ràng của sự tấn công của rầy xanh đối với cây sầu riêng là lá bị xuất hiện những chấm nhỏ màu vàng, lá bị xoắn lại, có lỗ thủng, khô và có thể rụng. Ở mức độ nhẹ, lá sẽ bị kém phát triển, trong khi ở mức độ nặng hơn, mép lá sẽ cháy và xoắn lại, lá sẽ khô dần và có thể rụng mạnh. Cả rầy non và rầy trưởng thành đều hút nhựa từ các đọt non và lá non của cây. Khi cành cây bị hút hết lá, nó sẽ khô cong và ngừng phát triển.
Mặt lá xuất hiện nấm bồ hóng
Trong quá trình sống và gây bệnh, rầy xanh còn tiết ra các chất mật ngọt, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn và nấm bồ hóng phát triển trên bề mặt của lá. Điều này làm giảm khả năng quang hợp của cây, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cây trồng.
Cách phòng ngừa rầy xanh hại sầu riêng
Để phòng tránh rầy xanh gây hại cho cây sầu riêng, chủ vườn cần trang bị cho mình kiến thức và thông tin hiểu biết để có thể phòng tránh kịp thời, trước khi tình trạng rầy trở nên quá lớn và lan rộng, khi đó việc phòng tránh rầy xanh và điều trị sẽ trở nên khó khăn và cây cũng đã bị tổn thương nặng.
Chủ vườn nên thường xuyên chăm sóc và thăm vườn để phát hiện và xử lý rầy kịp thời. Họ có thể sử dụng các loại bẫy để thu hút rầy trưởng thành lên trên vườn, từ đó kiểm tra mật độ rầy để quyết định liệu cần phun thuốc và điều trị hay không.
Bên cạnh đó, chủ vườn cần cân bằng bổ sung dinh dưỡng cho cây sầu riêng bằng cách cung cấp đầy đủ dinh dưỡng vô cơ như kali, trung vi lượng, và lân, cũng như dinh dưỡng hữu cơ như đạm cá, dịch bã cây dầu, và các loại phân bón hữu cơ khác. Điều này giúp tăng cường sức đề kháng của cây, giúp cây phát triển khỏe mạnh và chống lại các bệnh tật.
Ngoài ra, có kế hoạch phun đề kháng cho cây trồng cũng rất quan trọng. Chủ vườn có thể sử dụng các loại phân bón sinh học chứa vi sinh vật có lợi, giúp tăng cường sức đề kháng cho cây, từ đó giúp cây chống lại các mầm bệnh nguy hiểm.
Cách phòng trị rầy xanh hại trên cây sầu riêng phổ biến
Khi phát hiện dấu hiệu của rầy xanh gây hại cho cây sầu riêng, chủ vườn cần phải nhanh chóng thực hiện biện pháp điều trị để ngăn chặn sự lan truyền của rầy sang các cây khác. Vì rầy xanh thích nghi được với nhiều loại cây và thường xuất hiện với mật độ cao, việc điều trị trở nên khó khăn và đòi hỏi sự chính xác trong việc chọn loại thuốc, liều lượng, thời điểm và phương pháp sử dụng.
Sử dụng đúng loại thuốc: Khi sử dụng thuốc phun, chủ vườn nên ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học để bảo vệ môi trường và sinh vật có ích, đồng thời cần thay đổi các loại thuốc sử dụng để tránh tình trạng rầy phát triển kháng thuốc. Một số hoạt chất thuốc được các chuyên gia khuyến nghị bao gồm: Endosulfan, Acetamiprid, Imidacloprid.
Sử dụng đúng liều lượng thuốc: Khi pha thuốc, chủ vườn cần tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất để đảm bảo liều lượng chính xác. Khi phun, cần đảm bảo phun thuốc đều lên toàn bộ tán lá của cây từ trên xuống dưới để đạt hiệu quả tốt nhất và ngăn chặn sự phát triển của rầy kháng thuốc.
Phun thuốc đúng thời điểm: Rầy xanh thường gây hại cho cây sầu riêng khi cây đang ra những đọt mới và lá non, vì vậy thời điểm này là lúc lý tưởng nhất để phun thuốc. Sau khi phun, cần chờ từ 5-7 ngày và tiếp tục phun lại để tiêu diệt hết rầy xanh non. Nên phun vào buổi sáng sớm hoặc buổi chiều tối để tăng hiệu quả của thuốc.
Phun thuốc đúng cách: Có nhiều dạng thuốc bảo vệ thực vật có sẵn trên thị trường như bột, dạng phun mù, dạng xịt, dạng phun sương. Vì vậy, cách sử dụng thuốc cũng sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng loại. Chủ vườn cần phun đều và điều chỉnh lượng thuốc để đảm bảo rằng mọi phần của cây đều được tiếp xúc với thuốc. Chú ý phun thuốc đều lên cả mặt trên và dưới của lá, có thể sử dụng dạng phun sương, phun mưa hoặc phun khói để đạt hiệu quả tốt nhất.
Tổng kết
Mỗi mùa vụ, cây sầu riêng thường phải đối mặt với nhiều loại bệnh hại khác nhau, mà chủ vườn cần phải đề phòng và xử lý kịp thời. Rầy xanh hại sầu riêng là một trong những loại bệnh đáng lo ngại và có thể gây thiệt hại nặng nề cho mùa vụ. Để tăng năng suất và đảm bảo cho cây trồng luôn có mùa vụ bội thu, việc xử lý và phòng tránh rầy xanh một cách hiệu quả là điều cần thiết.
Đọc thêm