Bệnh vàng lá gân xanh thường xuất hiện trên cây cam và quýt và được xem là một trong những bệnh phổ biến nhất ở loại cây này. Nó là kết quả của sự xâm nhập của vi khuẩn vào hệ thống mạch dẫn của cây, gây ra sự hỏng hóc và suy giảm chức năng của hệ thống này. Triệu chứng của bệnh thường rất dễ nhận biết trên lá cây. Lá bị nhiễm bệnh thường trở nên hẹp đi và khoảng cách giữa chúng thường thu hẹp đáng kể.
Màu sắc của lá thường chuyển sang màu vàng, nhưng các gân chính và gân phụ vẫn giữ nguyên màu xanh của chúng, thậm chí còn trở nên nhỏ hơn so với bình thường. Đặc biệt, chúng thường mọc thẳng đứng, tạo ra hình ảnh giống như tai thỏ, và từ đó, bệnh được đặt tên là bệnh vàng lá gân xanh.
Nguyên nhân gây bệnh vàng lá gân xanh trên cây có múi
Bệnh vàng lá gân xanh, còn được biết đến với tên gọi bệnh greening, là kết quả của vi khuẩn liberobacter asiaticum sinh sống trong hệ thống mạch dẫn libe của cây. Vi khuẩn này được truyền bá chủ yếu thông qua rầy chổng cánh (Diaphorina citri), loài côn trùng này đóng vai trò là vector lan truyền bệnh. Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây lan qua quá trình ghép cây.
Vi khuẩn gây ra sự rối loạn trong quá trình sinh lý của cây, làm gián đoạn quá trình vận chuyển dinh dưỡng của chúng. Kết quả là cây trở nên yếu đuối hơn, mất đi khả năng phát triển mạnh mẽ, và ảnh hưởng đến cả năng suất và chất lượng của trái cây.
Triệu chứng của bệnh vàng lá gân xanh
Trên lá, các dấu hiệu chính là việc lá trở nên hẹp và khoảng cách giữa chúng thu hẹp lại, đồng thời chúng chuyển sang màu vàng. Tuy nhiên, các gân lá vẫn giữ màu xanh và thường trở nên nhỏ hơn, mọc thẳng đứng giống như tai thỏ. Đây chính là lý do mà bệnh được gọi là vàng lá gân xanh.
Trên quả, các dấu hiệu thường bao gồm quả nhỏ hơn bình thường, bị méo mó và khi cắt dọc thì thấy tâm quả lệch hẳn sang một bên. Quả thường có một vòng màu đỏ từ đáy lên trên và hạt bị thối, có màu nâu.Bên dưới, bộ rễ của cây cũng chịu ảnh hưởng, thường bị thối và mất đi một số rễ tơ, chỉ còn lại các rễ chính, thậm chí rễ chính cũng có thể bị thối.
Tất cả các triệu chứng này có thể xuất hiện từng cành, từng cây trong vườn và đôi khi có thể lan ra cả vườn. Sự kết hợp giữa các triệu chứng này cùng với sự xuất hiện của rầy chổng cánh trong vườn thường là yếu tố quan trọng để xác định bệnh vàng lá gân xanh.
Cách phòng và trị bệnh vàng lá gân xanh trên cây có múi
Cho đến thời điểm hiện tại, vẫn chưa có phương pháp điều trị cụ thể cho bệnh này, do đó, các biện pháp phòng ngừa đóng vai trò quan trọng nhất: Trồng cây giống khỏe mạnh và không bị nhiễm bệnh từ nguồn đảm bảo.
Xây dựng hàng rào tự nhiên bằng việc trồng cây chắn gió như mù u, bình linh, xoài, gòn, me keo, giâm bụt, tràm để ngăn chặn sự xâm nhập của rầy chổng cánh. Ngoài ra, cũng cần tránh trồng cây họ cam quýt như cần thăng, nguyệt quới trong cùng một vườn.
Thực hiện tỉa cành và tạo tán cây để thông thoáng vườn, ngăn chặn sự giao tán giữa các cây. Bón phân cân đối và không sử dụng quá nhiều phân đạm, đặc biệt là để tránh tình trạng cây ra lộc non tập trung.
Điều khiển cây ra đọt đồng loạt, thường xuyên kiểm tra vườn để phát hiện sớm sự xuất hiện của rầy chổng cánh và phun thuốc trừ sâu đều đặn trên toàn bộ cây, tập trung vào các nơi có đọt non và lá non. Khi phát hiện cây bị nhiễm bệnh trong vườn, cần tiến hành cắt sâu hoặc nhổ bỏ cây bệnh và tiêu hủy để giảm áp lực bệnh trong vùng. Sử dụng thiên địch như kiến vàng để diệt rầy chổng cánh.
Năm 2018, Đại học Florida, Hoa Kỳ đã báo cáo về hiệu quả của phương pháp phòng trừ bệnh greening bằng chế phẩm Zinkicide, chứa nano kẽm (ZnO) và một số nano chưa được công bố. Thực tế cho thấy phương pháp này đã giúp tăng năng suất của các vườn đã nhiễm bệnh lên đến 20-25%, kích thước quả tăng lên 20%, và tỷ lệ thu hồi nước cam (trong sản xuất nước cam ép) tăng lên 15%.
Phòng trừ môi giới truyền bệnh (Rầy chổng cánh)
Để phòng trừ rầy và ngăn chặn khả năng truyền bệnh của chúng, việc sử dụng thuốc hóa học là một trong những phương pháp phổ biến được áp dụng. Các loại thuốc như Trebon 0,15-0,2%, Sherpa 0,1-0,2%, Sherzol 0,1-0,2%, Bassa, Confidor… thường được sử dụng và phun kết hợp với khoảng 500-600 lít nước thuốc đã pha trên mỗi hecta. Việc phun thuốc thường được thực hiện định kỳ để bảo vệ các đợt cây ra lá non, đặc biệt là vào mùa xuân hoặc đầu mùa mưa, vì rầy thường chọn các đọt non để đẻ trứng.
Việc trồng xen ổi trong vườn cây có múi cũng được coi là một biện pháp hiệu quả để xua đuổi rầy chổng cánh. Ngoài ra, việc nuôi thả kiến vàng Oecophylla smaragdina trên vườn cũng giúp hạn chế mật độ của rầy chổng cánh.
Khi phát hiện các cành cây bị nhiễm bệnh nặng, cần tiến hành cắt bỏ và đốt chúng. Đồng thời, các dụng cụ chăm sóc cây khi sử dụng cho cây khác cần được khử trùng bằng cồn cao độ để ngăn chặn sự lan truyền của bệnh.
Đối với những cây đã bị nhiễm bệnh, việc tiêm thuốc kháng sinh trừ vi khuẩn Liberobacter asiaticum (gây bệnh Greening trên cây có múi) là một biện pháp khác được áp dụng. Sử dụng kháng sinh Tetracyclin, tiêm áp lực vào thân cây với nồng độ 1-2 g/lít nước và liều lượng dùng là 0,5 lít/lần tiêm. Thực hiện tiêm thuốc vào thân cây 3 lần, mỗi lần cách nhau 7-10 ngày. Sau 4-8 tháng, tỷ lệ phục hồi có thể đạt 90%.
Bón phân cân đối
Việc bón phân cân đối là một biện pháp quan trọng nhằm tăng cường sức đề kháng và khả năng chống chịu của cây trước sự tấn công của sâu bệnh. Sau khi thu hoạch, việc bón phân trung là cần thiết, đồng thời kết hợp với việc sử dụng SAO ĐỎ với liều lượng khoảng 5-10 lít cho mỗi gốc cây (tức là pha 1 xô Sao Đỏ với 2000 lít nước).
Để tăng cường sức khỏe của cây và giúp chúng chống chịu sâu bệnh, việc phun phân bón lá sinh học A4 cũng là một phương pháp hiệu quả. Bằng cách pha 500ml phân bón lá A4 với 500 lít nước, sau đó phun đều lên thân, cành và lá của cây định kỳ mỗi 30 ngày/lần.
Kết luận:
Để đảm bảo rằng cây ăn quả có múi được bảo vệ khỏi sự tác động tiêu cực của bệnh vàng lá gân xanh, việc áp dụng các biện pháp phòng tránh là cực kỳ cần thiết. Đầu tiên, việc duy trì sự chăm sóc đều đặn cho cây là điều quan trọng. Điều này bao gồm việc kiểm tra và bảo dưỡng các cây thường xuyên, để phát hiện và xử lý những dấu hiệu ban đầu của bệnh một cách nhanh chóng.
Thứ hai, việc duy trì môi trường sân vườn sạch sẽ là yếu tố không thể bỏ qua. Bằng cách loại bỏ các vật liệu rác và thức ăn cho sâu bọ, người trồng cây có thể ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
Thêm vào đó, việc sử dụng phân bón hữu cơ thay vì phân bón hóa học không chỉ giúp cung cấp dinh dưỡng cho cây mà còn giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm môi trường. Việc lựa chọn giống cây có khả năng chống chọi với bệnh cũng đóng vai trò quan trọng, vì nó giúp tăng cường sức đề kháng tự nhiên của cây trước các mầm bệnh.
Với việc kết hợp các biện pháp này một cách đều đặn và kỹ lưỡng, người trồng cây có thể giảm thiểu nguy cơ mất mát do bệnh vàng lá gân xanh gây ra, giữ cho vườn cây phát triển mạnh mẽ và tăng cường năng suất trong thời gian tới.
FAQs: